Czy można uniknąć kary za wycinkę drzew ?

Zgodnie z art. 89 ust. 7 ustawy o ochronie przyrody w przypadku usunięcia albo zniszczenia drzewa lub krzewu, albo uszkodzenia drzewa w okolicznościach uzasadnionych stanem wyższej konieczności, nie wymierza się administracyjnej kary pieniężnej.

W orzecznictwie sądów administracyjnych (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Białymstoku z dnia 15 października 2019 r. sygn. II SA/Bk 571/19) wskazuje się, że:

„Nałożenie kary pieniężnej za usunięcie drzewa, powinno zostać poprzedzone należytym rozważeniem kwestii zaistnienia podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary z uwagi na stan wyższej konieczności. Brak należytego rozważenia okoliczności, w jakich doszło do usunięcia drzew może być następstwem braku wyjaśnienia okoliczności sprawy po przeprowadzeniu w postępowaniu administracyjnym koniecznych dowodów osobowych np. z zeznań świadka. Nadto, przy ocenie okoliczności, na które się powołuje się wnoszący o odstąpienie od nałożenia kary nie może umykać organowi obowiązująca od 1 czerwca 2017 r., wyrażona art. 81a KPA, zasada rozstrzygania na korzyść strony niedających się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego.”

Kodeks postępowania administracyjnego formalnie jako dowód traktuje jedynie oświadczenie strony (a nie świadka), odbierane przy tym w sytuacji, gdy przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji i to przedłożone przy świadomości strony odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (vide: art. 75 § 2 KPA).

Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody samodzielnie nie definiuje pojęcia „stan wyższej konieczności”. Ponieważ brak jest odesłania przez ustawę o ochronie przyrody w art. 89 ust. 7 do przepisów prawa cywilnego czy karnego, bardziej uzasadnione wydaje się korzystanie z definicji pojęcia w znaczeniu potocznym. Stanem wyższej konieczności jest zatem sytuacja, w której sprawca działa w celu odwrócenia bezpośredniego zagrożenia. Nie muszą to być przypadki zbieżne z wymienionymi enumeratywnie w art. 83f ust. 1 przypadkami, stanowiącymi wyjątki od obowiązku uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów -może to być np. zagrożenie sąsiedniej nieruchomości lub jej ogrodzenia.